Ostatni kraj z RET, który pozostał w tym cyklu do opisania to Litwa. Rugby pojawiło się tu na przełomie lat 50. i 60. XX w. W okresie przynależności do Związku Radzieckiego Litwini nie odgrywali w tym sporcie na poziomie krajowym żadnej poważniejszej roli. Po odzyskaniu niepodległości pojawiła się reprezentacja, o której w pewnej chwili zrobiło się głośno w rugbowym światku. Przez cztery lata, od maja 2006 do kwietnia 2010 zanotowała ona serię 17 kolejnych zwycięstw, bijąc dotychczasowy rekord dzierżony wspólnie przez Nową Zelandię i Południową Afrykę. Oczywiście, przeciwników miała zdecydowanie słabszych niż tamte dwie nacje, jednak passa robiła wielkie wrażenie. Tym bardziej, że dała Litwie szansę gry w play-off kwalifikacji strefy europejskiej do Pucharu Świata w 2011. Pokonali tam Izrael i wyżej notowaną Holandię, ale ostatecznie w przedostatniej rundzie ulegli Ukrainie (16:27). W rozgrywkach organizowanych przez FIRA pierwszy raz wzięli udział w 1993. Długo przegrywali, aż w 1997 pokonali 25:23 Łotwę. Wspomniana czteroletnia passa zwycięstw pozwoliła Litwie awansować z piątego poziomu rozgrywek Europejskiego Pucharu Narodów (3B) w 2006 na trzeci w 2010 (2A). Na trzecim poziomie zaczęła też rozgrywki uruchomionego w 2016 REIC (Conference 1 North), a w 2018 awansowała na drugi, do Rugby Europe Trophy. Dwukrotnie była tu przedostatnia (w ostatniej edycji – dzięki walkowerowi nad Polską). Najbardziej znanym zawodnikiem litewskim jest Karolis Novickas, który w sezonie 2012/2013 grał dla francuskiego Bordeaux-Bègles na najwyższym poziomie zawodowej ligi francuskiej (nieco dłużej zagościł potem w klubach z Pro D2). Niedawno głośno zrobiło się o wychowanym w Anglii młodym Matasie Jurevičiusie – w ubiegłym sezonie grał w London Scottish z innym Litwinem, Jonasem Mikalčiusem, a w tym roku podpisał kontrakt w Harlequins; o reprezentowaniu Litwy jednak na razie nie myśli, wszak dostawał zaproszenia na zgrupowania angielskich młodzieżówek.
Litewska liga ruszyła jeszcze w czasach radzieckich – podobnie jak w innych republikach związkowych ZSRR. Pierwszym mistrzem kraju została drużyna Banga z Kowna w 1963. Kownianie zresztą zdominowali pierwsze lata istnienia mistrzostw – kluby z tego miasta zajmowały wszystkie miejsca na podium przez pierwszych sześć ich edycji, a do 1979 zajmowały co najmniej dwa medalowe miejsca. Tytułami mistrzowskimi wymieniały się Banga (rozwiązana przez macierzystą fabrykę w 1970, gdy zajęła ostatnie miejsce w rozgrywkach), Politechnika, Staklės, Lokomotyvas, ale od 1969 do 1978 pięciokrotnie oddały tytuł drużynom wileńskim (Geležinis vilkas, Plienas i Inžinerija). W latach 80. mistrzostwa zdominował klub Vairas z Szawli – to niewielkie miasto stało się dominującym ośrodkiem litewskiego rugby. Po uzyskaniu niepodległości Vairas nadal dzielił i rządził: w okresie od 1990 do 2013 tylko dwukrotnie musiał uznać wyższość innej drużyny (w 1996 Gilėnai Poniewież i w 2006 inna drużyna z Szawli, znana nam z polskich rozgrywek siódemkowych, BaltRex). W latach 2014–2016 mistrzem został BaltRex, a Vairas był wicemistrzem, natomiast od 2017 na tron mistrzowski powróciła ekipa Vairas. Łącznie ma ona na koncie 32 tytuły mistrzowskie, z czego 7 w czasach ZSRR. Na drugim miejscu tej klasyfikacji jest Staklės Kowno z sześcioma tytułami, ale ostatni z nich kownianie zdobyli w 1981.
W ostatnich latach rozgrywki ligowe toczyły się na dwóch poziomach: wyższy stanowiła Top Lyga, niższy I liga. W Top Lydze od co najmniej 2014 brały udział pojedyncze drużyny z Łotwy i bodajże w 2018 przemianowano ją na Baltic Top League (choć nadal rozgrywki organizuje federacja litewska). W 2020 w lidze grały cztery drużyny z Litwy i dwie z Łotwy. Najpierw sezon zasadniczy (każdy z każdym bez rewanżów), a potem play-off rozpoczynający się od półfinałów. W lidze dominują Litwini – w ostatnim sezonie wszystkie drużyny litewskie awansowały do półfinałów. W finale obchodzący właśnie 30-lecie BaltRex Szawle pokonał Ąžuolas Kowno, a w meczu o trzecie miejsce Vairas (obrońca tytułu, drugi w sezonie zasadniczym, sensacyjnie wyeliminowany w półfinale przez graczy z Kowna) wygrał z kolejną ekipą z tego samego miasta, RK Szawle (wspieraną przez kilku graczy z Południowej Afryki). Do play-off nie dostały się obie drużyny łotewskie: Miesnieki Ryga (urocza nazwa – po polsku „Rzeźnicy”) i Livonia Garkalne (z przedmieść Rygi). Tegoroczny turniej przyspieszono i rozegrano latem, zmieniono też formułę finału – rok wcześniej Vairas pokonał BaltRex w trzymeczowej serii 2:1.
Drugi poziom to pierwsza liga. Sześć drużyn, w ubiegłym roku spotkania każdy z każdym bez rewanżów (od końca sierpnia do końca września). Mistrzem w 2020 został szawelska drużyna Citma-Kalvis-Jupoja (powiązana z Vairas), za jej plecami dwie ekipy z Wilna (VRA-Tomosta i Geležinis Vilkas). Na piątym miejscu druga drużyna BaltRexu. Oprócz dwóch ekip z Wilna i dwóch z Szawel mamy po jednym zespole z Kłajpedy i Poniewieża. Federacja ma ambicję zorganizować trzeci poziom ligowy (na każdym poziomie byłyby wówczas po cztery drużyny). Śladu gry żeńskich piętnastek nie znalazłem.
Grzegorz Bednarczyk
Więcej informacji o rugby w kraju i na świecie przeczytasz na moim blogu „W szponach rugby” [kliknij]
Grzegorz Bednarczyk
Więcej informacji o rugby w kraju i na świecie przeczytasz na moim blogu „W szponach rugby” [kliknij]
