Włochy to najmłodszy i wciąż najsłabszy członek europejskiej elity – Pucharu Sześciu Narodów. A skoro jego reprezentacja występuje w tej elicie, to także i kluby dziesięć lat temu zaproszono do zawodowej ligi Pro14. A raczej niby to kluby, niby regiony. Początkowo były to Aironi (które stanowiło wspólną inicjatywę ośmiu klubów z dominującym udziałem Viadany) oraz Benetton Treviso (który w praktyce pozostał klubem, jakim był przed przyłączeniem się do Pro14, gdy dominował we włoskiej lidze – nie dogadał się z innymi klubami ze swego regionu). Wkrótce potem Aironi upadło i zostało zastąpiono przez mającą siedzibę w Parmie i zarządzaną przez federację drużynę Zebre. Mamy zatem dwie ekipy: Zebre stanowiącą drużynę regionalną dla niemal połowy Włoch (od Piemontu po Lacjum plus Sycylia; nawiązuje zresztą nazwą do zaproszeniowej reprezentacji północno-zachodnich Włoch grającej wcześniej przez ćwierć wieku) oraz Treviso pochodzące z regionu Wenecji Euganejskiej, od 1979 mające potężnego sponsora w postaci firmy Benetton.
W wewnątrzwłoskich rozgrywkach ligowych mamy już normalny format klubowy o kilku poziomach. Pierwsze klubowe mistrzostwa kraju rozegrano już w 1929. Najwyższy poziom stanowi liga Top12 (do niedawna noszącą nazwę Eccellenza). Niemal wszystkie drużyny z tej ligi pochodzą z północy kraju, tylko dwie mają swoje siedziby w Rzymie. Na północy po cztery drużyny mają siedziby w regionach Wenecja Euganejska i Emilia Romania, a po jednej pochodzi z Lombardii i Toskanii. W ostatnich latach najczęściej po tytuł mistrzowski sięgała lombardzka ekipa Calvisano (z niewielkiego miasteczka w pobliżu Brescii). W tym sezonie, w fazie zasadniczej po rozegraniu 12 spotkań (z 22 planowanych) zajmowała trzecie miejsce premiowane awansem do play-off. Prowadziła drużyna Rovigo z Wenecji Euganejskiej, która ostatni tytuł mistrzowski zdobyła przed czterema laty, a na miejscach dających awans do półfinałów były jeszcze Valorugby Emilia i Fiamme Oro z Rzymu. Ta czwórka, wraz z piątą Petrarcą z Padwy (najbardziej utytułowaną ekipą spośród tych, które obecnie grają w Top12) miała niemal 20-punktową przewagę nad resztą stawki. Na dwóch ostatnich miejscach, które na koniec sezonu powodują relegację poziom niżej, były drużyny Lyons z Piacenzy i Lazio z Rzymu.
Swoją drogą rekordzistą Włoch w ilości zdobytych mistrzostw (aż 18) jest nieistniejąca już drużyna Amatori Milano. Większość swoich tytułów zdobyła w pierwszej połowie XX w., ale w latach 90. zainwestował w nią Silvio Berlusconi i ponownie zaczęła błyszczeć, zdobywając w tym okresie cztery mistrzostwa kraju, w tym dwa ostatnie jako sekcja AC Milan. Jednak gdy Berlusconi zrezygnował z inwestycji w rugby, po prostu drużynę sprzedał Calvisano. Co prawda odrodziła się na początku obecnego stulecia, ale po kilku latach tułaczki po niższych ligach została rozwiązana.
Drugi poziom rozgrywek ligowych stanowi Serie A. W tym sezonie rywalizowało w niej 30 drużyn, podzielonych w fazie zasadniczej według klucza geograficznego na trzy grupy po 10 zespołów. Także i tutaj dominuje północ kraju – na południe od Rzymu mają siedzibę zaledwie dwa zespoły z tego poziomu, Napoli Afragola z Kampanii i Amatori Catania z Sycylii. Tu rozgrywki były znacznie bardziej zaawansowane – do zakończenia sezonu zasadniczego zabrakło zaledwie jednej kolejki. O awansie miał zadecydować play-off z udziałem czterech drużyn: trzech zwycięzców grup i zwycięzcy miniturnieju dla drużyn z drugich miejsc. Z Serie A miały spaść cztery drużyny: najsłabsza z każdej grupy i przegrana w miniturnieju dla drużyn z dziewiątych miejsc. Na czele grup znajdowały się Akademia FIR, Verona i Noceto.
Poniżej mamy Serie B z 48 drużynami podzielonymi na 4 grupy (w tym sezonie wyjątkowo o jedną drużynę mniej). Tu awansują do Serie A zwycięzcy grup, spadają do Serie C dwie najsłabsze drużyny każdej grupy, nie ma play-off. Trzy grupy to północne Włochy, tylko jedna to pozostała część kraju włącznie z Rzymem. Niżej jest Serie C z podziałem na grupy i podpoziomy. Tutaj swoje mecze jeszcze przed paru laty rozgrywał klub z San Marino (RC San Marino), jednak dziś gra w amatorskiej lidze organizowanej przez ogólnowłoską organizację popularyzującą sport w społeczeństwie, UISP.
Oprócz lig mamy też Puchar Włoch, w którym biorą udział drużyny z Top12. W tym roku występowało ich tylko 11, bowiem ubiegłoroczny mistrz, Calvisano, grał w tych samych terminach w europejskich pucharach (na poziomie Challenge Cup). Puchar zdobyło Rovigo, które w styczniowym finale pokonało Petrarcę Padova 10:3.
Od 1984 swoje rozgrywki mistrzowskie mają kobiety. Początkowo prowadzone były pod auspicjami UISP, ale w 1991 zaczęła je organizować włoska federacja rugby. W tych rozgrywkach mieliśmy w tym sezonie (niedokończonym) 26 drużyn podzielonych na cztery grupy, przy czym grupa 1 obejmowała najlepsze drużyny z poprzedniego sezonu. Format jest nietypowy – do półfinału miał awansować bezpośrednio zwycięzca grupy 1, a o pozostałe trzy miejsca miały rywalizować pozostałe drużyny grupy 1 ze zwycięzcami pozostałych grup. Oczywiście dominują drużyny z północy Włoch, a na 26 tytułów mistrzowskich aż 24 zgarnęły ekipy z regionu Wenecji Euganejskiej (w tym szesnaście – Red Panthers, obecnie żeńska drużyna Benettona Treviso, jednak ostatni w 2011). Aktualnym mistrzem jest Villorba mająca siedzibę pod Treviso. W chwili przerwania rozgrywek w najlepszej grupie zdecydowanie dominowały drużyny, które w ubiegłym roku rozstrzygnęły między sobą finał: Villorba i Valsugana z Padwy.
Grzegorz Bednarczyk
Więcej informacji o rugby w kraju i na świecie przeczytasz na moim blogu „W szponach rugby” [kliknij]
