W dniu 09 kwietnia br. przypadała 130 rocznica założenia Barbarian Football Club (znanej potocznie jako Barbarians lub Baa-Baas), elitarnej, opierającej się na zaproszeniach drużyny rugby, która nie występuje w żadnej lidze, a jedynie nieregularnie rozgrywa spotkania przeciw reprezentacjom narodowym, zespołom regionalnym czy klubowym.
Zaproszenie do reprezentowania Barbarians postrzegane jest jako zaszczyt. Z uwagi na nieco mniejszą presję towarzyszącą jego występom, zespół zwyczajowo utożsamiany jest z widowiskową, otwartą i ofensywną grą na poziomie zbliżonym do reprezentacyjnego. Tradycyjnie powołanie w barwy Baa-Baas stanowiło okazję dla młodych zawodników, którzy nie znaleźli się w pierwszym składzie drużyny narodowej, by spróbować swoich sił na arenie międzypaństwowej. Stałym elementem polityki Barbarians jest powoływanie do składu co najmniej jednego debiutanta. Elementem klubowego etosu jest także integracja jego członków i zabawa poza boiskiem, niekiedy kosztem treningu. W Barbarians grali m.in. Gareth Edwards, Philippe Sella, David Campese i Jonah Lomu, a ostatnio Matt Giteau, Richie McCaw czy Bryan Habana.
Jako motto klubu przyjęto zdanie „Rugby to gra dla dżentelmenów wszystkich klas, jednak nie dla słabych sportowców jakiejkolwiek klasy”, którego autorem był biskup Bloemfontein, a w przeszłości zawodnik Barbarians, Walter Carey. Działalność klubu doprowadziła do powstania szeregu wzorujących się na nim drużyn, spośród których najbardziej znane są francuski Barbarian RC czy New Zealand Barbarian RC.
Okoliczności powstania
Historia klubu sięga ostatnich lat XIX wieku, zaś głównym sprawcą jego powstania był William Percy Carpmael. We wspomnianych czasach wszelkie regularne rozgrywki rugby kończyły się już w marcu, a większość drużyn zawieszała działalność na długie miesiące. Carpmael był gorącym orędownikiem odbywania krótkich wyjazdów, w trakcie których zespoły odwiedzając lokalne drużyny, rozgrywały serię meczów towarzyskich. W grudniu 1884 roku był jednym z organizatorów wyjazdu szkolnego zespołu Jesus College do Yorkshire. Podobne „tournée” zaaranżował w okresie Wielkanocy 1889 roku dla drużyny Clapham Rovers, która odwiedziła wówczas regiony Midlands i Yorkshire. Rok później zespół oparty na graczach Blackheath, klubu w którym grał Carpmael raz jeszcze odwiedził północną Anglię, rozgrywając pięć spotkań w ciągu pięciu wielkanocnych dni. Zespół nie miał ustalonej nazwy, drużynę awizowano jako „miejscowo-zagraniczny zespół Carpmaela”, ekipę Blackheath itd. - jednak w Huddersfield zawodnicy wystąpili jako „Southern Nomads” (Południowi Nomadzi). Podczas kolacji w Leuchters Restaurant przy Alexandra Hotel w Bradford zorganizowanej po ostatnim meczu „Nomadów” Carpmael ogłosił swoim kolegom z drużyny plan zawiązania klubu, którego podstawowym celem byłyby krótkie podróże po kraju, w czasie których drużyna podejmować będzie miejscowe ekipy na ich boiskach. Akt założycielski spisano 9 kwietnia 1890 roku o godzinie 2.00 nad ranem.
Szybko, bo jeszcze latem 1890 roku ustalono pierwszą wersję niezwykłych reguł, jakimi kierować miał się nowy zespół. Barbarian Football Club, bo taką nazwę przyjął, z założenia nie miał mieć swojej siedziby, własnego obiektu czy meczów „u siebie”. Jego członkami zostać mogli wyłącznie zaproszeni zawodnicy, niezależnie od przynależności klubowej, narodowości, pochodzenia czy wyznania. Oprócz formy sportowej, rozstrzygające znaczenia przyznano także zachowaniu - na i poza boiskiem - zgodnemu z filozofią klubu. Zawodnik, który raz otrzymał zaproszenie do reprezentowania barw drużyny, pozostawał jego członkiem na zawsze. Od samego początku niezmienny jest strój Barbarians, na który składa się koszula w biało-czarne poprzeczne pasy i czarne spodenki. Cechą wyróżniającą jest fakt, iż zawodnicy noszą getry swojego macierzystego klubu. Na lewej piersi koszuli znajduje się monogram, „przeplatanka” inicjałów B F C.
Pierwsze lata
1 października 1890 roku w biurze Carpmaela przy Chancery Lane w Londynie odbyło się pierwsze Walne Zgromadzenie klubu. Wybrano wówczas 50-osobowy skład członków-założycieli na debiutancki sezon, wśród nich co najmniej 11 zawodników z Blackheath. FC Barbarians swój debiutancki mecz rozegrali 27 grudnia 1890 z Hartlepool Rovers z Yorkshire wygrywając 9:4, zagrali także z Bradford remisując 6:6. W roku 1891 celem drużyny został region Devonshire i walijskie Cardiff.
Secesja Northern Rugby Football Union i powstanie rugby league w 1895 roku uniemożliwiły dalsze wyjazdy do Yorkshire, toteż uwaga Barbarians przeniosła się stopniowo na kluby z Południowej Walii. Z czasem wytworzyła się stała lista pojedynków, jakie Barbarians odbywali w ciągu roku: w marcu w Bedford mecz pamięci Edgara Mobbsa z reprezentacją East Midlands (począwszy od roku 1921), wielkanocny cykl spotkań w Walii (Penarth w piątek, Cardiff w sobotę, Swansea w poniedziałek i Newport we wtorek) oraz spotkanie z Leicester 27 grudnia (od 1909 roku). Podczas wielkanocnego tygodnia Baa-Baas niezmiennie (w latach 1901-1971) zatrzymywali się w hotelu Esplanade w Penarth, który zyskał miano „duchowego domu” Barbarians. Spotkania z walijskimi drużynami należą też do tych o najdłuższej historii: pierwszy raz Baa-Baas mierzyli się z drużyną z Cardiff w 1891 roku, z Newport w 1892, zaś z Penarth i Swansea w 1901.
W 1908 roku Barbarians rozegrali swój pierwszy mecz poza Wyspami Brytyjskimi - przeciwnikiem był paryski zespół Racing Club de France. W 1915 roku pierwszy raz w swojej historii zmierzyli się z reprezentacją narodową, Walią - spotkanie było okazją do zbiórki funduszy na rzecz uczestniczących w I wojnie światowej Walijskich Gwardzistów (ang. Welsh Guards); zgromadzono wówczas przeszło 200 funtów.
W okresie międzywojennym przyjęto nowy herb klubu, którego autorem był Ian Stuart, członek Barbarian FC i reprezentant Irlandii. Składał się on z dwóch tarcz, jednej z emblematami Home Nations, czterech narodów Wysp Brytyjskich (angielska róża, irlandzka koniczyna, szkocki oset oraz Pióra księcia Walii), drugiej zaś z symbolami srebrnej paproci (Nowa Zelandia), springboka (Południowa Afryka) i kwiatu z gatunku Telopea speciosissima (waratah, reprezentujący Nową Południową Walię i Australię). Zwieńczono figurami jagniąt skaczących wokół piłki do rugby.
Era międzynarodowa
W 1948 roku Barbarians zostali poproszeni o sformowanie drużyny, która mogłaby się zmierzyć z reprezentacją Australii kończącą tournée po Wielkiej Brytanii. Mecz miał przynieść fundusze na powrót „Wallabies” na Antypody, na które chcieli się udać przez Kanadę. Spotkanie, które otrzymało miano „Ostatniego Wyzwania” (ang. Final Challenge), zakończyło się olbrzymim sukcesem tak sportowym, jak i finansowym - starcie obejrzało 45 tys. widzów. Dało ono początek zwyczajowi, zgodnie z którym mecz przeciw Barbarians regularnie stanowił „ostatnie wyzwanie” dla ekip z Południowej Półkuli odwiedzających Wyspy Brytyjskie. W latach 50-tych Baa-Baas zaczęli wyjeżdżać na własne zagraniczne serie meczów - w 1957 zespół udał się do Kanady, a rok później do Południowej Afryki. W kolejnych latach Barbarians odwiedzili kilkadziesiąt krajów, nie wyłączając Argentyny czy Australii. Nierzadko mecze te kończyli jako zwycięzcy - w 1960 roku ograli reprezentację Południowej Afryki, która wcześniej zdobyła Wielki Szlem, pokonując wszystkie cztery drużyny z Wysp Brytyjskich. W 1977 roku po raz pierwszy mierzyli się z kombinowaną ekipą British Lions złożoną z reprezentantów Anglii, Irlandii, Szkocji i Walii. Okazją do rozegrania meczu był Srebrny Jubileusz królowej Elżbiety II.
W 1973 roku podczas meczu Barbarians v Nowa Zelandia na Cardiff Arms Park, Gareth Edwards zdobył po indywidualnej akcji przyłożenie, które zyskało miano „najwspanialszego, jakie kiedykolwiek zdobyto” lub przyłożenia XX wieku.
Stulecie istnienia i profesjonalizacja rugby
W 1990 roku klub obchodził setną rocznicę powstania. Obchody rozpoczęto od test meczu z reprezentacją Walii na Cardiff Arms Park. Gospodarze w ramach uznania dla rywali potraktowali ten mecz jako oficjalny, na równi z pojedynkami międzynarodowymi. Wiek istnienia klub uczcił rozegraniem pięciu spośród sześciu tradycyjnych spotkań: z Cardiff, Newport, Swansea, Leicester oraz East Midlands, jak również pojedynku z Bradford - klubem z miasta, w którym formalnie założono Barbarian FC. Obchody zakończono meczem ze Szkocją we wrześniu 1991 roku.
Po profesjonalizacji Rugby Union w 1995 roku władze Baa-Baas zmuszone były zmienić strategię działania - zawodowe kluby nie były skłonne zwalniać swoich graczy na kilkutygodniowe serie meczów towarzyskich; także spotkania drużyn narodowych zaczęły odbywać się na innych zasadach. Ówczesny sekretarz klubu przestrzegał, że Barbarians „zginą, jeśli się nie zmienią”. Zespół musiał zrezygnować z tradycyjnych świątecznych spotkań z walijskimi klubami czy z Leicester, co zastąpiono częstszymi spotkaniami poza Wielką Brytanią. Klub przyjął wówczas rolę nieoficjalnego ambasadora dyscypliny. W 2004 roku powołano fundusz Barbarians Rugby Charitable Trust wspierający donacjami rozwój sportu w biedniejszych regionach świata, wśród uzdolnionej lecz ubogiej młodzieży; kontuzjowanych zawodników czy też poprzez realizację innych celów charytatywnych. Klub z większym zaangażowaniem zaczął promować rugby odwiedzając kraje o krótszej historii sportowej oraz uświetniając swoją obecnością rozmaite jubileusze i uroczystości. Jedną z takich okazji był rozegrany w 2008 roku mecz z reprezentacją Australii, który zorganizowany został przez Brytyjski Komitet Olimpijski. Uczczono w ten sposób stulecie finałowego starcia w turnieju olimpijskim na igrzyskach w Londynie w 1908 roku. Spotkanie było też pierwszym meczem Rugby Union rozegranym na Wembley po wzniesieniu nowego stadionu. Trzy lata później Barbarian Football Club oraz jego założyciel, William Percy Carpmael w uznaniu dla zasług dla światowego rugby zostali wprowadzeni do Galerii Sław IRB.
Niemniej w pierwszych latach XXI wieku pojawiły się głosy, iż czasy Barbarians należą już do przeszłości i dalsza działalność klubu wobec coraz bardziej napiętego kalendarza rozgrywek stanowi jedynie umniejszanie historii drużyny. Felietonista The Daily Telegraph oceniał wówczas, iż Barbarians zmierzają w stroną koszykarzy Harlem Globetrotters - „osobliwi, zabawni, ale dziwnie żenujący”, z kolei na łamach południowoafrykańskiego portalu news24.com przyrównano zespół do mitycznego jednorożca. Ocenę tę wzmacniały bardzo wyraźne porażki mimo gwiazdorskiej obsady po stronie Baa-Baas. Prasa zarzucała zespołowi zbędną komercjalizację i odejście od klubowych prawideł, nadmierne przesunięcie akcentu ze sportowej rywalizacji na spotkanie towarzyskie.
W październiku 2017 roku powstała kobieca drużyna Barbarians, która w pierwszym meczu rozegranym w Limerick 10.11.2017 pokonała 19:0 Munster.
Prezesi i rekordy
William Percy Carpmael (1913-1936); Emile de Lissa (1936-1955); Hamilton Smith (1955); Glyn Hughes (1955-1973); Herbert Waddell (1973-1988); Micky Steele-Bodger (od 1988).
Najwięcej, bo aż 30 spotkań w Barbarians rozegrał Sir Anthony Joseph Francis O'Reilly z Old Belvedere RFC (Irlandia) w latach 1955-1963. O'Reilly jest też rekordzistą pod względem zdobytych przyłożeń, ma ich na swoim koncie 38.
William Percy Carpmael (1913-1936); Emile de Lissa (1936-1955); Hamilton Smith (1955); Glyn Hughes (1955-1973); Herbert Waddell (1973-1988); Micky Steele-Bodger (od 1988).
Najwięcej, bo aż 30 spotkań w Barbarians rozegrał Sir Anthony Joseph Francis O'Reilly z Old Belvedere RFC (Irlandia) w latach 1955-1963. O'Reilly jest też rekordzistą pod względem zdobytych przyłożeń, ma ich na swoim koncie 38.
W latach 1915-2019 Barbarians rozegrali 104 spotkania międzynarodowe z 26 przeciwnikami z czego 54 wygrali, 4 zremisowali, a 46 przegrali (statystyki różnią się co do ilości rozegranych spotkań). Nie zrezygnowali też ze spotkań z lokalnymi klubami.
Szkoda, że obecna sytuacja nie pozwala Barbarzyńcom na świętowanie jubileuszu na boisku. Drużyna kobiet miała się zmierzyć z USA Rugby, a męska z Fylde RFC (na ich 100-lecie), Oxford University RFC (na ich 150-lecia) oraz reprezentacją Anglii. Tylko ten ostatni mecz zaplanowany na 21 czerwca br. może się odbyć w terminie, pozostałe zostały przełożone na czas nieokreślony.
Szkoda, że obecna sytuacja nie pozwala Barbarzyńcom na świętowanie jubileuszu na boisku. Drużyna kobiet miała się zmierzyć z USA Rugby, a męska z Fylde RFC (na ich 100-lecie), Oxford University RFC (na ich 150-lecia) oraz reprezentacją Anglii. Tylko ten ostatni mecz zaplanowany na 21 czerwca br. może się odbyć w terminie, pozostałe zostały przełożone na czas nieokreślony.
Źródło: Wikipedia 2017, aktualizacja redakcji
